De NRC kopte dit weekend: " 17 procent van vrouwen met overgangsklachten krijgt burn out door combinatie met werk". Schrikbarend hoge cijfers maar wel iets wat ik herken vanuit de spreekkamer. Mijn ervaring is dat vrouwen die heel duidelijke klachten van de overgang hebben, ook het meeste baat ervaren bij de hormoontherapie. Vaak al binnen enkele weken hoor ik terug dat ze een compleet ander mens zijn, weer zichzelf, beter slapen en zich gewoon veel vrolijker en energieker voelen. Helaas kunnen zich er, zoals bij elk medicijn, ook bijwerkingen voordoen. De meest gehoorde zijn toch wel de onregelmatige bloedingen en pijnlijke borsten. En uiteraard altijd die vraag over het risico op borstkanker. Daarom hieronder het een en ander uiteengezet over deze bijwerkingen en risico's.
Onregelmatige bloedingen
Bij de onregelmatige bloedingen kan het zijn dat de verhouding oestrogeen/progesteron niet kloppend is. In overleg met je arts kan de dosis wat aangepast worden. Maar > 3 maanden onregelmatige bloedingen in de postmenopauze (als je dus al 12 maanden geen eigen eisprong/bloeding meer hebt gehad) is abnormaal. Hiervoor dien je gezien te worden door een gynaecoloog om uit te sluiten dat er woekering van je baarmoederslijmvlies ontstaan is. Als je nog niet postmenopauzaal bent, is het normaal dat je nog bloedingen hebt. Je ovulaties worden namelijk niet onderdrukt door de HST (hormoon suppletie therapie) en je eigen hormonen blijven ondertussen ook gewoon nog op en neer gaan. Als je niet weet of je wel/niet postmenopauzaal bent en je > 3 maanden bloedingen hebt, bezoek dan een arts.
Pijnlijke borsten
Pijnlijke borsten zijn een oestrogeen effect. Je zou in overleg met je arts uiteraard kunnen kijken of je het estradiol wat kan verlagen. Bijvoorbeeld een halve pleister in plaats van een hele. Je kunt hem gewoon door midden knippen. Of als je een pompje gebruikt, kan je twee tiewraps aan de onderkant van het indruksysteem plaatsen, zodat je circa de halve dosis eruit krijgt. Of, als je 2 pompjes gebruikt, dit terugbrengen naar 1 pompje per dag.
Bij een deel van de vrouwen werkt dit hardstikke goed. Bij sommigen gaan de pijnlijke borsten weg maar komen de overgangsklachten gedeeltelijk terug. Het is dan kiezen of delen. Een andere mogelijkheid is om de oestradiolgel/spray op de binnenzijde van je bovenbenen ipv armen te smeren.
Borstkanker
Er is geen bewijs dat de bio identieke estradiol/progesteron combinatie < 50 jaar een verhoogd risico op borstkanker geeft. Bij vrouwen boven de 50 jaar is er zo goed als geen verhoogd risico bij het gebruik van deze combinatie in de eerste 5 jaar gebruik. Hierna is er mogelijk een iets gestegen risico. Dit staat niet in verhouding tot de risico's van bijvoorbeeld alcohol of overgewicht. Het drinken van 1 glas wijn verhoogt het risico al met 10%, 2 glazen 20% verhoging enz. Dit is een relatief risico. Dus stel dat 2,9 per 1000 vrouwen per jaar borstkanker ontwikkelen. Dan heeft het drinken van 1 glas wijn/dag een toename van 10% op die 2,9. Dat is 3,2 op de 1000 vrouwen per jaar. Overgewicht vergroot het risico tot 50%. In dat geval gaat het risico dus met 50% omhoog naar 4,35 per 1000 vrouwen per jaar. Deze risico's zijn groter dan het gebruik van bio identieke hormonen bij langer dan 5 jaar gebruik.
De huisartsen standaard hanteert het beleid om niet langer dan 5 jaar na de overgang te gebruiken. De meeste gynaecologen zeggen bij voorkeur max 5 jaar maar zeker niet langer dan je 60e levensjaar (of niet langer dan 10 jaar na de overgang). Dit omdat de voordelen de eerste tien jaar groter zijn dan de nadelen. In Amerika is de richtlijn enkele jaren geleden aangepast: HST kan levenslang gecontinueerd worden bij aanhoudende overgangsklachten na zorgvuldige informatie en overleg met de patiënt en frequente evaluatie. Er lijken wel risico's met name op toegenomen hart en vaatziekten te zijn boven de 60 jaar. De toekomst zal duidelijkheid geven hoe hier in Nederland mee omgegaan zal worden. In elk geval hoef je je de eerste 5 jaar na de overgang niet al te druk te maken over borstkanker risico door HST. Je kan beter dat wijntje of chocolaatje wat vaker laten staan.