Hormonale disbalans: Heeft het prikken van hormonen zin?

Wekelijks krijg ik vrouwen op mijn spreekuur die vermoeden dat er "iets" mis is met hun hormonen. Een hormonale disbalans en of ze bloed onderzoek kunnen krijgen om dit te checken. Een ‘hormonale disbalans’ duikt op social media en in vrouwen glossys vaak op als veroorzaker van vage gezondheidsklachten. Vele (ook niet arts) therapeuten bieden testen aan om je hormonen te testen zodat je precies zelf kunt meten hoe het met jouw hormonen is gesteld. Is dit inderdaad mogelijk? En heeft zo'n test zin? Of is het zonde van je geld?

Wanneer één hormoon uit balans is, kan de rest volgen. Dit is zeker waar. Hormonen zijn als het ware de dirigenten van ons lichaam. Ze houden allerlei processen in evenwicht en werken met elkaar samen. Een verstoring van het ene hormoon, kan ook de andere hormonen beïnvloeden en dan heb je dus een hormonale disbalans.

Maar helaas zijn de meeste testen zinloos.

Neurotransmitters

Denk aan serotonine, dopamine, noradrenaline, GABA. Deze stoffen zitten in je zenuwcellen of ertussen maar niet in je bloed. Er kan dus zeker een hormonale disbalans hierin zijn maar dit is dus niet meetbaar. Klinische symptomen zijn hierin leidend. Ben je angstig of down, dan zal onder andere je serotonine wat uit balans zijn. Heb je een vol en overprikkeld brein en slaap je slecht, dan zal je GABA wat lager zijn. Heb je ADHD, dan zit je lager in je dopamine en noradrenaline in bepaalde hersengebieden.

Het stresshormoon cortisol

Cortisol kan je meten in je bloed, je speeksel of bijvoorbeeld je haren. Echter, cortisol heeft een dag en nacht ritme en fluctueert gedurende de dag constant. Meet je een cortisol binnen de normaal waarden dan kan deze voor jou nog wel relatief hoog of laag zijn. Maar dat zegt de test niet want je weet je gemiddelde uitgangswaarden niet. Het testen alleen al kan stressvol zijn wat direct resulteert in een hoger cortisol. Mensen met overgewicht zitten gemiddeld vaker wat hoger in hun cortisol bijvoorbeeld zonder dat ze zich gestrest voelen. Je kan dus eigenlijk geen conclusies ontlenen aan de waarden en daarom heeft testen geen zin. Voel je je gespannen en opgefokt en gestrest, dan zal je cortisol wel wat hoger zijn. Hiervoor hoeft je alleen maar naar de symptomen te kijken en is meten dus volledig onzinnig. Cortisol in haren is wel een redelijk weerspiegeling van je gemiddelde cortisol. Je haar groeit 1 cm per maand. Zo kan je per cm haar onderzoeken hoe je cortisol gefluctueerd heeft. Op dit moment wordt dit ook alleen nog maar in onderzoeksverband getest en dit kan dus niet via je arts/therapeut. En bovendien, de behandeling van gestreste mensen, verandert niet in aanpak als je weet hoe hoog je haarcortisol is.

Oestrogeen en progesteron

Ook deze fluctueren per maand, per dag, en binnen de persoon continue. Ook de verhouding tussen de hormonen verschilt per persoon en per meetmoment. Hierbij speelt ook nog eens mee hoe je je oestrogenen afbreekt, je darmflora, je vetmassa om maar wat zaken te noemen. Het is dus ook bij deze hormonen belangrijk om te kijken naar de symptomen en daar de behandeling op af te stemmen. Vrouwen met perimenopauzale klachten zitten sowieso lager in hun progesteron en oestrogeen. De hoogte is niet goed te interpreteren en voor de behandeling maakt het niet uit. Ook bij de behandeling van Hormoon Suppletie Therapie is de kliniek leidend.

Ik test deze hormonen dus zelf vrijwel nooit tenzij het een vrouw is < 40 jaar (dit kan ook een tienermeisje zijn) waarbij de menstruatie uitblijft. Het is dan zaak om te kijken hoe de hypothalamus in het brein en de eierstokken werken. Is er bijvoorbeeld sprake van een vervroegde overgang? Een aanlegstoornis of tumor?

Schildklierhormonen

Dit is de enige bloedtest die wel zinnig te noemen is bij vage klachten. Een te traag of te snel werkende schildklier is goed meetbaar.

Kortom, besteed geen geld aan onzinnige testen maar zoek een goede arts die aan de hand van jouw symptomen kan vaststellen welke hormonen vermoedelijk uit balans zijn en wat je daaraan kan doen.